Τις δεκαετίες του ‘60 και του ‘70 οι
περισσότερες χώρες της Λατινικής Αμερικής ήταν μπανανίες των ΗΠΑ που
κυβερνιούνταν από δικτάτορες -εντολοδόχους της CIA. Στα χρόνια του ‘80
ξεκίνησε η αποκατάσταση της δημοκρατίας, που φορτώθηκε τις αμαρτίες του
παρελθόντος (υπερδανεισμό, χρεοκοπίες όπως αυτή του Μεξικού και της
Ουρουγουάης και «επεμβάσεις» του ΔΝΤ). Οι αντιλαϊκές πολιτικές του
Ταμείου κορυφώθηκαν τη δεκαετία του ‘90, προκαλώντας αντιδράσεις στα
όρια της εξέγερσης (βλέπε Κοτσαμπάμπα της Βολιβίας, ενάντια στην
ιδιωτικοποίηση του νερού) και οδηγώντας έναν οικονομικό ταύρο του Νότιου
Ημισφαιρίου, όπως η Αργεντινή, στην ιστορική χρεοκοπία του 2001.
Από το 1999 και μετά ξεπήδησε από τη Βενεζουέλα ένα κύμα αριστερών, λαϊκίστικων κυβερνήσεων (περισσότερο ή λιγότερο ριζοσπαστικών) που διέφεραν από τα μονοκομματικά μοντέλα της Κούβας και της Νικαράγουας.
Οσο κι αν ο «τσαβισμός» απέχει από τον «κιρχνερισμό», η νίκη του Ούγκο Τσάβες στάθηκε έμπνευση για τον Νέστορ Κίρχνερ κι αργότερα τη γυναίκα του Κριστίνα, που κυβέρνησαν την Αργεντινή από το 2003 ως το 2015, εφαρμόζοντας κεϊνσιανές πολιτικές με δόσεις «αντι-ιμπεριαλιστικού, αντι-ΔΝΤ» πατριωτισμού και σημαία τον πόλεμο με τα αμερικανικά κεφάλαια-γύπες για το χρέος.
Μετά τους Κίρχνερ ήλθαν ο Εβο Μοράλες στη Βολιβία και ο Ραφαέλ Κορέα στον Ισημερινό (σαφώς πιο κοντά στο μοντέλο Τσάβες) ενώ ο Ντανιέλ Ορτέγα έκανε την έκπληξη επιστρέφοντας στην (πολυκομματική πλέον) Νικαράγουα. Στην Ουρουγουάη ένας πρώην Τουπαμάρος, ο θυμόσοφος «Σπαρτιάτης» Χοσέ Μουχίκα, έγινε πρόεδρος της δημοκρατίας.
Η χώρα όμως που έδωσε κύρος και υπόσταση στην αριστερή στροφή της λατινοαμερικανικής ηπείρου ήταν η Βραζιλία των 200 εκατομμυρίων. Με τις αναδιανεμητικές πολιτικές του, ο μετριοπαθής σοσιαλιστής Ινιάσιο Λούλα ντα Σίλβα θύμισε αρχικά την πρώτη περίοδο του Ανδρέα Παπανδρέου, ανεβάζοντας το βιοτικό επίπεδο σχεδόν του μισού πληθυσμού.
Ο αριστερός λαϊκισμός έδειχνε να ριζώνει για τα καλά στη νότια αμερικανική υποήπειρο, αμφισβητώντας ευθέως την παραδοσιακή βορειοαμερικανική πρωτοκαθεδρία και δημιουργώντας σιγά σιγά το δικό του οικονομικό χώρο, μέσα από τραπεζικούς και εμπορικούς θεσμούς περιφερειακής συνεργασίας (ALBA, Mercosur, Unasur). Βοήθησαν άλλωστε και οι άφθονοι πόροι της περιοχής σε πετρέλαιο, ορυκτά και τρόφιμα.
Ως την παγκόσμια κρίση του 2008 το πολύχρωμο, αριστερό ποτάμι έμοιαζε να κυλάει ανενόχλητο προς την ίδια κατεύθυνση. Ομως μια σειρά γεγονότων, που επηρέασαν όλο τον πλανήτη, σε συνδυασμό με την αναπόφευκτη φθορά, διαφθορά και (γιατί όχι;) ανικανότητα της αριστερής εξουσίας, απέδειξαν ότι καμιά φορά… το ποτάμι γυρίζει πίσω.
Βενεζουέλα: Κλίμα έντασης από Μαδούρο
μετά τη νίκη της Κεντροδεξιάς
Κανείς δεν ξέρει αν η Μπολιβαριανή Επανάσταση θα έχανε τις βουλευτικές εκλογές αν βρισκόταν στη ζωή ο Ούγκο Τσάβες.
Η Ιστορία όμως δεν γράφεται με «αν». Το Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα, που κυβερνά τη Βενεζουέλα από το 1999 (επικρατώντας σε πλήθος εκλογικών αναμετρήσεων χάρις κυρίως στον εκλιπόντα το 2013 χαρισματικό ηγέτη του), γνώρισε την πρώτη δομικών διαστάσεων ήττα.
Η πλειοψηφία δύο τρίτων του Κογκρέσου ανήκει πλέον στην κεντροδεξιά αντιπολίτευση της «Δημοκρατικής Ενότητας», που σε πρώτη φάση ζητά να μοιραστεί την πολιτική εξουσία (αντικαθιστώντας τους προέδρους της Βουλής, του ανωτάτου δικαστηρίου και της εκλογικής επιτροπής) και σε δεύτερη να προκαλέσει πρόωρες εκλογές τον Απρίλιο του 2016.
Ομως η άτεγκτη στάση του Νικολάς Μαδούρο και η σπουδή του να απορρίψει το αίτημα της αντιπολίτευσης για απελευθέρωση των τριών φυλακισμένων ηγετών της κάνουν την ατμόσφαιρα να μυρίζει μπαρούτι. Ρίχνοντας λάδι στη φωτιά, η κυβέρνηση αναγόρευσε Συνήγορο του Πολίτη το δικαστή που έκλεισε στη φυλακή τον αντιπολιτευόμενο ηγέτη Λεοπόλδο Λόπες, διορίζοντας νέους ανώτατους δικαστές προτού ορκιστεί η νέα Βουλή. Από την πλευρά της η νέα δεξιά πλειοψηφία του Κογκρέσου προανήγγειλε «στοπ» στην «αριστερή διπλωματία του πετρελαίου», δηλαδή στη χορήγηση φτηνής ενέργειας στα ιδεολογικά συγγενή κράτη της Καραϊβικής (Κούβα, Νικαράγουα, Τζαμάικα κ.ά.).
Και οι δύο πλευρές χρειάζεται να ρίξουν νερό στο κρασί τους για να μην επαναληφθούν οι περυσινές ταραχές με τους 43 νεκρούς. Από τη μια η κυβέρνηση να απελευθερώσει τον κρατικό έλεγχο στην οικονομία, να γίνει πιο φιλική σε ξένες επενδύσεις κι από την άλλη οι νικητές να μην ξηλώσουν το κοινωνικό κράτος, που έχτισε η Μπολιβαριανή Επανάσταση σχεδόν από το μηδέν, βελτιώνοντας την υγεία και την εκπαίδευση εκατομμυρίων ανθρώπων. Αρκετοί, άλλωστε, ηγέτες της «Δημοκρατικής Ενότητας» είναι μετριοπαθείς και δεν ξεχνούν ότι ο κόσμος καταψήφισε τους «τσαβιστές» επειδή χειροτέρεψε αισθητά η ζωή του (ουρές, ελλείψεις, τεράστιος πληθωρισμός, εγκληματικότητα κ.λπ.) και όχι επειδή ενστερνίστηκε τα φιλελεύθερα δόγματα της «αγοράς».
Η οικονομία της Βενεζουέλας δεν κατέρρευσε εξαιτίας του πολέμου (που πράγματι της κάνουν τα οικονομικά κέντρα της Δύσης) αλλά λόγω της βουτιάς των τιμών του πετρελαίου, της κατάρρευσης του νομίσματος, των κεφαλαιακών ελέγχων και της μαύρης αγοράς.
Πάντως η νίκη της Κεντροδεξιάς μπορεί υπό προϋποθέσεις να ανοίξει την πόρτα των αγορών στο Καράκας. Ηδη ο φιλελεύθερος πρόεδρος της Αργεντινής, Μαουρίσιο Μάκρι, απέσυρε αμέσως το αίτημά του να αποβληθεί η Βενεζουέλα από τη Mercosur. Ο Μαδούρο δεν είναι πια μόνος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ
Διαβάστε περισσότερα στην έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής
Από το 1999 και μετά ξεπήδησε από τη Βενεζουέλα ένα κύμα αριστερών, λαϊκίστικων κυβερνήσεων (περισσότερο ή λιγότερο ριζοσπαστικών) που διέφεραν από τα μονοκομματικά μοντέλα της Κούβας και της Νικαράγουας.
Οσο κι αν ο «τσαβισμός» απέχει από τον «κιρχνερισμό», η νίκη του Ούγκο Τσάβες στάθηκε έμπνευση για τον Νέστορ Κίρχνερ κι αργότερα τη γυναίκα του Κριστίνα, που κυβέρνησαν την Αργεντινή από το 2003 ως το 2015, εφαρμόζοντας κεϊνσιανές πολιτικές με δόσεις «αντι-ιμπεριαλιστικού, αντι-ΔΝΤ» πατριωτισμού και σημαία τον πόλεμο με τα αμερικανικά κεφάλαια-γύπες για το χρέος.
Μετά τους Κίρχνερ ήλθαν ο Εβο Μοράλες στη Βολιβία και ο Ραφαέλ Κορέα στον Ισημερινό (σαφώς πιο κοντά στο μοντέλο Τσάβες) ενώ ο Ντανιέλ Ορτέγα έκανε την έκπληξη επιστρέφοντας στην (πολυκομματική πλέον) Νικαράγουα. Στην Ουρουγουάη ένας πρώην Τουπαμάρος, ο θυμόσοφος «Σπαρτιάτης» Χοσέ Μουχίκα, έγινε πρόεδρος της δημοκρατίας.
Η χώρα όμως που έδωσε κύρος και υπόσταση στην αριστερή στροφή της λατινοαμερικανικής ηπείρου ήταν η Βραζιλία των 200 εκατομμυρίων. Με τις αναδιανεμητικές πολιτικές του, ο μετριοπαθής σοσιαλιστής Ινιάσιο Λούλα ντα Σίλβα θύμισε αρχικά την πρώτη περίοδο του Ανδρέα Παπανδρέου, ανεβάζοντας το βιοτικό επίπεδο σχεδόν του μισού πληθυσμού.
Ο αριστερός λαϊκισμός έδειχνε να ριζώνει για τα καλά στη νότια αμερικανική υποήπειρο, αμφισβητώντας ευθέως την παραδοσιακή βορειοαμερικανική πρωτοκαθεδρία και δημιουργώντας σιγά σιγά το δικό του οικονομικό χώρο, μέσα από τραπεζικούς και εμπορικούς θεσμούς περιφερειακής συνεργασίας (ALBA, Mercosur, Unasur). Βοήθησαν άλλωστε και οι άφθονοι πόροι της περιοχής σε πετρέλαιο, ορυκτά και τρόφιμα.
Ως την παγκόσμια κρίση του 2008 το πολύχρωμο, αριστερό ποτάμι έμοιαζε να κυλάει ανενόχλητο προς την ίδια κατεύθυνση. Ομως μια σειρά γεγονότων, που επηρέασαν όλο τον πλανήτη, σε συνδυασμό με την αναπόφευκτη φθορά, διαφθορά και (γιατί όχι;) ανικανότητα της αριστερής εξουσίας, απέδειξαν ότι καμιά φορά… το ποτάμι γυρίζει πίσω.
Βενεζουέλα: Κλίμα έντασης από Μαδούρο
μετά τη νίκη της Κεντροδεξιάς
Κανείς δεν ξέρει αν η Μπολιβαριανή Επανάσταση θα έχανε τις βουλευτικές εκλογές αν βρισκόταν στη ζωή ο Ούγκο Τσάβες.
Η Ιστορία όμως δεν γράφεται με «αν». Το Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα, που κυβερνά τη Βενεζουέλα από το 1999 (επικρατώντας σε πλήθος εκλογικών αναμετρήσεων χάρις κυρίως στον εκλιπόντα το 2013 χαρισματικό ηγέτη του), γνώρισε την πρώτη δομικών διαστάσεων ήττα.
Η πλειοψηφία δύο τρίτων του Κογκρέσου ανήκει πλέον στην κεντροδεξιά αντιπολίτευση της «Δημοκρατικής Ενότητας», που σε πρώτη φάση ζητά να μοιραστεί την πολιτική εξουσία (αντικαθιστώντας τους προέδρους της Βουλής, του ανωτάτου δικαστηρίου και της εκλογικής επιτροπής) και σε δεύτερη να προκαλέσει πρόωρες εκλογές τον Απρίλιο του 2016.
Ομως η άτεγκτη στάση του Νικολάς Μαδούρο και η σπουδή του να απορρίψει το αίτημα της αντιπολίτευσης για απελευθέρωση των τριών φυλακισμένων ηγετών της κάνουν την ατμόσφαιρα να μυρίζει μπαρούτι. Ρίχνοντας λάδι στη φωτιά, η κυβέρνηση αναγόρευσε Συνήγορο του Πολίτη το δικαστή που έκλεισε στη φυλακή τον αντιπολιτευόμενο ηγέτη Λεοπόλδο Λόπες, διορίζοντας νέους ανώτατους δικαστές προτού ορκιστεί η νέα Βουλή. Από την πλευρά της η νέα δεξιά πλειοψηφία του Κογκρέσου προανήγγειλε «στοπ» στην «αριστερή διπλωματία του πετρελαίου», δηλαδή στη χορήγηση φτηνής ενέργειας στα ιδεολογικά συγγενή κράτη της Καραϊβικής (Κούβα, Νικαράγουα, Τζαμάικα κ.ά.).
Και οι δύο πλευρές χρειάζεται να ρίξουν νερό στο κρασί τους για να μην επαναληφθούν οι περυσινές ταραχές με τους 43 νεκρούς. Από τη μια η κυβέρνηση να απελευθερώσει τον κρατικό έλεγχο στην οικονομία, να γίνει πιο φιλική σε ξένες επενδύσεις κι από την άλλη οι νικητές να μην ξηλώσουν το κοινωνικό κράτος, που έχτισε η Μπολιβαριανή Επανάσταση σχεδόν από το μηδέν, βελτιώνοντας την υγεία και την εκπαίδευση εκατομμυρίων ανθρώπων. Αρκετοί, άλλωστε, ηγέτες της «Δημοκρατικής Ενότητας» είναι μετριοπαθείς και δεν ξεχνούν ότι ο κόσμος καταψήφισε τους «τσαβιστές» επειδή χειροτέρεψε αισθητά η ζωή του (ουρές, ελλείψεις, τεράστιος πληθωρισμός, εγκληματικότητα κ.λπ.) και όχι επειδή ενστερνίστηκε τα φιλελεύθερα δόγματα της «αγοράς».
Η οικονομία της Βενεζουέλας δεν κατέρρευσε εξαιτίας του πολέμου (που πράγματι της κάνουν τα οικονομικά κέντρα της Δύσης) αλλά λόγω της βουτιάς των τιμών του πετρελαίου, της κατάρρευσης του νομίσματος, των κεφαλαιακών ελέγχων και της μαύρης αγοράς.
Πάντως η νίκη της Κεντροδεξιάς μπορεί υπό προϋποθέσεις να ανοίξει την πόρτα των αγορών στο Καράκας. Ηδη ο φιλελεύθερος πρόεδρος της Αργεντινής, Μαουρίσιο Μάκρι, απέσυρε αμέσως το αίτημά του να αποβληθεί η Βενεζουέλα από τη Mercosur. Ο Μαδούρο δεν είναι πια μόνος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ
Διαβάστε περισσότερα στην έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής
e-typos.com
