Νέα στοιχεία από ανεξάρτητους συμβούλους αποκαλύπτουν σημαντικές ατέλειες και ανεπάρκειες στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την ανάπτυξη βιομηχανικών υδατοκαλλιεργειών στο νησί του Πόρου. Η έλλειψη διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη αναφέρεται επίσης ως κρίσιμη παράλειψη.
«Η πραγματικότητα της ιχθυοκαλλιέργειας ανοιχτών κλωβών είναι ότι το κόστος της για το περιβάλλον είναι πολύ μεγαλύτερο από οποιοδήποτε όφελος για τις κοινότητες, ειδικά για εκείνες που εξαρτώνται από τη φύση για τον τουρισμό, όπως ο Πόρος».
Εύα Δουζίνα, πρόεδρος Ιδρύματος Rauch
Πόρος, 25 Οκτωβρίου 2023
Ανάλυση από ανεξάρτητους συμβούλους της Poseidon Aquatic Resource Management Ltd αποκαλύπτει ότι η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) του 2015 για την ανάπτυξη υδατοκαλλιεργειών στον Πόρο περιέχει σημαντικές ατέλειες και ανεπάρκειες. Η ανάλυση δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα από το Ίδρυμα Rauch, με έδρα στις ΗΠΑ, το οποίο χρηματοδότησε την ανάλυση, και τη μη κερδοσκοπική οργάνωση με έδρα τον Πόρο Καθετή. Ακολουθήστε αυτόν τον σύνδεσμο για να διαβάσετε την πλήρη ανάλυση στα αγγλικά και αυτόν για την ελληνική μετάφραση. Παρακαλούμε, σημειώστε ότι το κείμενο αναφοράς είναι το αγγλικό, η ελληνική μετάφραση παρέχεται μόνο για τη διευκόλυνσή σας.
Η ΣΜΠΕ ανατέθηκε στην εταιρεία AMBIO Α.Ε., στο πλαίσιο αίτησης για την επέκταση των ιχθυοκαλλιεργειών του Πόρου. Αυτήν τη στιγμή υπάρχουν τέσσερα ιχθυοτροφεία στον Πόρο, όμως στις αρχές της δεκαετίας του 2010 η ελληνική κυβέρνηση προετοίμασε ένα σχέδιο για την αύξηση της ετήσιας παραγωγής υδατοκαλλιέργειας από 131.000 σε 470.000 τόνους. Ο Πόρος είναι μία από τις 25 τοποθεσίες που περιλαμβάνονται στο κρατικό σχέδιο για Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ).
Σύμφωνα με την έκθεση της Poseidon, η ΣΜΠΕ περιέχει σημαντικές ατέλειες και ανεπάρκειες και δεν πληροί πλήρως τα αναμενόμενα από μια μελέτη εκτίμησης περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων σε επίπεδο περιοχής. Η Poseidon κατατάσσει διάφορα σημεία της ΣΜΠΕ στις κατηγορίες των «Κρίσιμων» και «Σοβαρών» αδυναμιών.
· Ειδικότερα, η μελέτη παρερμηνεύει σοβαρά το μοντέλο MERAMOD, ένα ευρέως αποδεκτό πρότυπο για την πρόβλεψη των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τα εκτροφεία με ιχθυοκλωβούς στη Μεσόγειο, ένα σφάλμα που υποεκτιμά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ιχθυοκαλλιεργειών. Ενώ η μελέτη της AMBIO υπολογίζει το προβλεπόμενο επίπεδο των οργανικών ιζημάτων που θα εναποτίθενται κάτω από τους κλωβούς, δεν παρέχει το παράρτημα που σχετίζεται με αυτούς τους υπολογισμούς. Ως εκ τούτου, οι αναγνώστες/-ριες δεν γνωρίζουν το γεγονός ότι οι επιπτώσεις θεωρούνται από Μέτριες έως Σοβαρές, επίπεδα περιβαλλοντικών επιπτώσεων απαράδεκτα για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
· Το μοντέλο MERAMOD καταδεικνύει επίσης ότι υπάρχουν ήδη περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε μία από τις υφιστάμενες ιχθυοκαλλιέργειες, γεγονός που παραλείπεται από τη ΣΜΠΕ.
· Η μελέτη δεν ποσοτικοποιεί τον αριθμό, το μέγεθος ή τη θέση των πρόσθετων χερσαίων εγκαταστάσεων που αναμένεται να κατασκευαστούν. Οι σύμβουλοι σημειώνουν: «Πρόκειται για σημαντική παράλειψη, καθώς δεν λαμβάνονται υπόψη οι αναγκαίες απαιτήσεις σε χερσαίες υπηρεσίες και υποδομές που χρειάζονται για την υποστήριξη της επέκτασης, η αύξηση της κυκλοφορίας, το απαιτούμενο γλυκό νερό, η απαιτούμενη ηλεκτρική ενέργεια, τα απαιτούμενα καταλύματα, η επεξεργασία λυμάτων και νερού κλπ. Χωρίς την ποσοτικοποίηση αυτών των εγκαταστάσεων και των θέσεών τους, δεν είναι δυνατόν να γίνει τεκμηριωμένη αξιολόγηση των επιπτώσεων στο τοπίο. Η ΣΜΠΕ δεν λαμβάνει υπόψη το οπτικό θαλάσσιο τοπίο και τις επιπτώσεις στην ιστιοπλοΐα της περιοχής και στη χρήση προστατευμένων θέσεων και όρμων». Δεδομένης της κεντρικής σημασίας του τουρισμού για τον βιοπορισμό του Πόρου, όπου σχεδόν το 80% του εργατικού δυναμικού ασχολείται άμεσα ή έμμεσα στον τουρισμό, αυτή είναι μια κρίσιμη παράλειψη.
· Πουθενά στην έκθεση δεν υπάρχει ποσοτικοποίηση της χρήσης των υφιστάμενων πόρων ή του πώς θα επιβαρυνθούν με την επέκταση των ιχθυοκαλλιεργειών και την παρουσία πρόσθετου προσωπικού. Έτσι, δεν προτείνονται περιβαλλοντικά ή κοινωνικά μέτρα για τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων από την προτεινόμενη επέκταση των ιχθυοκαλλιεργειών στις υφιστάμενες υποδομές του νησιού.
· Τέλος, οι σύμβουλοι σημειώνουν ως εξίσου κρίσιμη ατέλεια ότι η ΣΜΠΕ παρουσιάζει περιορισμένες μόνο ενδείξεις διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη και καμία προσπάθεια εξεύρεσης αμοιβαία συμφωνημένων μέτρων μετριασμού των κοινωνικών επιπτώσεων.
Δεδομένης της εγγύτητας των προτεινόμενων ιχθυοτροφείων με τα τοπικά τουριστικά κέντρα, είναι ιδιαίτερα προβληματικό το γεγονός ότι δεν έγιναν προσπάθειες από την AMBIO να αντιμετωπιστούν αυτές οι πιθανές συγκρούσεις. Όσοι/-ες αντιδρούν εδώ και χρόνια στις ιχθυοκαλλιέργειες επισημαίνουν ότι αν το σχέδιο εγκριθεί θα επεκτείνει τα τέσσερα μικρά εκτροφεία του Πόρου κατά 28 φορές, καταλαμβάνοντας πλήρως το 25% της ακτογραμμής και του εσωτερικού του νησιού. Επί του παρόντος, το τελικό προεδρικό διάταγμα εκκρεμεί. Πολλοί παράγοντες και κάτοικοι του νησιού εξέφρασαν πρόσφατα την έντονη αντίθεσή τους στα σχέδια στο ντοκιμαντέρ μικρού μήκους Saving Poros και κατά τη διάρκεια μιας συγκέντρωσης με μεγάλη συμμετοχή την Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών.
Σύμφωνα με την πρόεδρο του Ιδρύματος Rauch Εύα Δουζίνα, η οικογένεια της οποίας ζει στον Πόρο εδώ και εκατοντάδες χρόνια, «Η ανάλυση της Poseidon για τη ΣΜΠΕ Πόρου είναι εξαιρετικά σημαντική ως προς τα ερωτήματα που θέτει. Μας κάνει να αναρωτιόμαστε για το περιεχόμενο άλλων ΣΜΠΕ και αν και εκείνες άφησαν τους πολίτες έξω από τη διαδικασία. Η βούληση να προωθηθεί η επέκταση ενώ οι έρευνες δείχνουν ότι αυτές οι ιχθυοκαλλιέργειες θα προκαλέσουν σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις είναι ειλικρινά αδιανόητη».
Επιπλέον πληροφορίες:
Ολοκληρωμένος κατάλογος Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ)
Το Ίδρυμα Rauch είναι ένα οικογενειακό ίδρυμα με έδρα τις Η.Π.Α., που επενδύει σε ιδέες και οργανισμούς που πυροδοτούν και διατηρούν θετικές συστημικές αλλαγές. Βασιζόμενο σε μια μακρά ιστορία παροχής τεκμηριωμένης έρευνας και δεδομένων για την ενημέρωση της πολιτικής, το τρέχον έργο του επικεντρώνεται στη διερεύνηση των συστημάτων που εμπλέκονται στη χρηματοδότηση, την προμήθεια, την παραγωγή και την παράδοση των τροφίμων. Το ίδρυμα ενδιαφέρεται για το πώς οι παγκόσμιες, εθνικές και περιφερειακές δράσεις επηρεάζουν την υγεία των κοινοτήτων, των οικονομιών και του περιβάλλοντος..
Η Καθετή είναι ένα μη κερδοσκοπικό πολιτιστικό και εκπαιδευτικό κέντρο που εξυπηρετεί τους κατοίκους του Πόρου, της Τροιζηνίας και των Μεθάνων. Αυτήν την περίοδο έχει εστιάσει στην προστασία του απειλούμενου περιβάλλοντος της περιοχής. Η Καθετή υποστηρίζει ντόπιους τεχνίτες και επιχειρηματίες, μαθητές και μαθήτριες που προετοιμάζονται για τη μελλοντική τους ζωή και όλους όσοι επιδιώκουν να διευρύνουν τους ορίζοντές τους, να αποκτήσουν νέες δεξιότητες, να μοιραστούν τη γνώση και να απολαύσουν τον πλούτο του τοπικού πολιτισμού. Αποστολή της είναι να θέσει σε κίνηση τη βαθιά εμπειρία και τη δημιουργικότητα που ήδη υπάρχει στην κοινότητα της περιοχής και να παρέχει τα επιπλέον εφόδια που προωθούν τη βιώσιμη ανάπτυξη. «Καθετή» ονομάζεται ο παραδοσιακός αλιευτικός εξοπλισμός που χρησιμοποιείται από πολλές γενιές ντόπιων οικογενειών. Αποτελείται από ορθογώνια κομμάτια φελλού, ένα βαρίδι και απλά αγκίστρια και είναι σύμβολο εφευρετικότητας και αυτάρκειας. Το όνομα αντανακλά το ρητό: «Δώσε σε έναν άνθρωπο ένα ψάρι και θα τον ταΐσεις για μία ημέρα. Μάθε σε έναν άνθρωπο να ψαρεύει και θα τον χορτάσεις για μια ζωή».
