Οι επισκέπτες του νησιού το συνήθισαν και οι κάτοικοι πια αδιαφορούσαν. Ο χορός των… Ρίχτερ που όλο το καλοκαίρι κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον σε σεισμολόγους γύρω από τη Νίσυρο παραμένει ακόμα ενεργός. Εκατοντάδες σεισμοί, πολλοί άνω των 5 Ρίχτερ, ταρακούνησαν και ταρακουνούν το ηφαιστειογενές νησί, μετατοπίζοντας το επιστημονικό ενδιαφέρον από την παραδοσιακή ζώνη του Ιονίου στο Αιγαίο.
Σύμφωνα με τον Ακη Τσελέντη, διευθυντή του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, υπάρχει επιστημονική «ανησυχία» για το Αιγαίο. «Μιλάμε για υποθαλάσσια ρήγματα σε Λέσβο, Τήλο, Νίσυρο. Τα ρήγματα αυτά θα μπορούσαν να προκαλέσουν τσουνάμι. Ακόμα και ένα τσουνάμι μισό μέτρο θα μπορούσε να είναι επικίνδυνο για τους λουόμενους», είπε χαρακτηριστικά.
Ο σεισμός στην Κρήτη φαίνεται πως ξάφνιασε τους σεισμολόγους κυρίως λόγω του ρήγματος που ενεργοποιήθηκε, αν και από τον Ιανουάριο υπήρχαν σημάδια για πιθανό μεγάλο σεισμό γι’ αυτό και το Γεωδυναμικό είχε τοποθετήσει πυκνό δίκτυο σεισμογράφων στην περιοχή του Ηρακλείου. Οπως είπε ο κ. Τσελέντης, οι συνεχείς σεισμοί στην Κρήτη οφείλονται σε ένα μεγάλο ρήγμα, αυτό του Καστελίου, που ενεργοποιεί δευτερεύοντα ρήγματα. «Δίνει μικρούς σεισμούς αλλά έχουν βοή. Η πιθανότητα για έναν μεγαλύτερο σεισμό είναι πολύ μικρή» είπε ο κ. Τσελέντης.
«Εχουμε πλήρη εικόνα του ρήγματος αυτού, αλλά πρέπει οι τοπικές αρχές να ελέγχουν τα σπίτια, καθώς οι συνεχείς σεισμοί επιβαρύνουν τα οικοδομήματα». Οπως λέει, στο επιστημονικό στόχαστρο παραμένουν ο Κορινθιακός κόλπος, η περιοχή της Θήβας, το Ιόνιο με τις σεισμογενείς Κεφαλλονιά και Ζάκυνθο, το Βόρειο Αιγαίο και η Κρήτη.Οι επισκέπτες του νησιού το συνήθισαν και οι κάτοικοι πια αδιαφορούσαν. Ο χορός των… Ρίχτερ που όλο το καλοκαίρι κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον σε σεισμολόγους γύρω από τη Νίσυρο παραμένει ακόμα ενεργός. Εκατοντάδες σεισμοί, πολλοί άνω των 5 Ρίχτερ, ταρακούνησαν και ταρακουνούν το ηφαιστειογενές νησί, μετατοπίζοντας το επιστημονικό ενδιαφέρον από την παραδοσιακή ζώνη του Ιονίου στο Αιγαίο.
Σύμφωνα με τον Ακη Τσελέντη, διευθυντή του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, υπάρχει επιστημονική «ανησυχία» για το Αιγαίο. «Μιλάμε για υποθαλάσσια ρήγματα σε Λέσβο, Τήλο, Νίσυρο. Τα ρήγματα αυτά θα μπορούσαν να προκαλέσουν τσουνάμι. Ακόμα και ένα τσουνάμι μισό μέτρο θα μπορούσε να είναι επικίνδυνο για τους λουόμενους», είπε χαρακτηριστικά.
Ο σεισμός στην Κρήτη φαίνεται πως ξάφνιασε τους σεισμολόγους κυρίως λόγω του ρήγματος που ενεργοποιήθηκε, αν και από τον Ιανουάριο υπήρχαν σημάδια για πιθανό μεγάλο σεισμό γι’ αυτό και το Γεωδυναμικό είχε τοποθετήσει πυκνό δίκτυο σεισμογράφων στην περιοχή του Ηρακλείου. Οπως είπε ο κ. Τσελέντης, οι συνεχείς σεισμοί στην Κρήτη οφείλονται σε ένα μεγάλο ρήγμα, αυτό του Καστελίου, που ενεργοποιεί δευτερεύοντα ρήγματα. «Δίνει μικρούς σεισμούς αλλά έχουν βοή. Η πιθανότητα για έναν μεγαλύτερο σεισμό είναι πολύ μικρή» είπε ο κ. Τσελέντης.
«Εχουμε πλήρη εικόνα του ρήγματος αυτού, αλλά πρέπει οι τοπικές αρχές να ελέγχουν τα σπίτια, καθώς οι συνεχείς σεισμοί επιβαρύνουν τα οικοδομήματα». Οπως λέει, στο επιστημονικό στόχαστρο παραμένουν ο Κορινθιακός κόλπος, η περιοχή της Θήβας, το Ιόνιο με τις σεισμογενείς Κεφαλλονιά και Ζάκυνθο, το Βόρειο Αιγαίο και η Κρήτη.
Εδώ και τρεις μήνες ερευνητές παρατηρούν το Αιγαίο και τις ζώνες του. Οπως ανέφερε ο σεισμολόγος Γεράσιμος Παπαδόπουλος, «οι σεισμοί δεν έχουν σχέση με το ηφαίστειο της Νισύρου, συμβαίνουν σε υποθαλάμιο χώρο» και πρόσθεσε ότι «δεν φαίνεται να είναι μετασεισμοί ούτε και σμήνος σεισμών». «Το παρακολουθούμε με ενδιαφέρον το φαινόμενο, ίσως προκύψει και κάποιος μεγαλύτερος» και γι’ αυτό, πρόσθεσε, «είναι ενημερωμένοι οι δήμαρχοι Τήλου και Νισύρου από τον ΟΑΣΠ».
«Η περιοχή μεταξύ Νισύρου και Τήλου είναι σε συνεχή διέγερση από τον περασμένο Απρίλιο» ανέφερε ο κ. Παπαδόπουλος στον «Ε.Τ.» της Κυριακής και εξήγησε τα χαρακτηριστικά της σεισμικής δραστηριότητας. «Είναι έξω από το ηφαιστειακό πεδίο της Νισύρου, κοντά στο νησί, αλλά όχι επάνω, σε θαλάσσιο χώρο».
Πάντως επεσήμανε ότι μέχρι στιγμής έχουν γίνει περίπου 1.500 σεισμοί, με τον μεγαλύτερο να φτάνει τα 5,7 Ρίχτερ. Σύμφωνα με τους επιστήμονες δεν έχει εκλείψει ο κίνδυνος μεγαλύτερου σεισμού στην περιοχή, όμως το γεγονός ότι βρίσκεται σε θαλάσσια περιοχή δημιουργεί μία απόσταση ασφαλείας.
Σεισμός: Εντονη δραστηριότητα
Πάντως, σύμφωνα με τους επιστήμονες, στο διάστημα των καλοκαιρινών μηνών υπήρχε έντονη σεισμική δραστηριότητα σε τρεις διαφορετικές περιοχές, φαινόμενο όχι και τόσο συνηθισμένο.
1 Η περιοχή της Κρήτης βίωσε αρκετούς σεισμούς μικρής σχετικά κλίμακας μέχρι τον μεγάλο σεισμό της 27ης Σεπτεμβρίου, με τον υψηλότερο να είναι 4,6 Ρίχτερ. Περίπου 2.000 σεισμοί είχαν ήδη καταγραφεί πριν σημειωθεί το ισχυρό πλήγμα του Εγκέλαδου την περασμένη Δευτέρα. Η σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή τις τελευταίες μέρες βαίνει προς εκτόνωση, με τους σεισμολόγους να εκτιμούν ότι ο σεισμός των 5,7 Ρίχτερ ήταν ο μεγαλύτερος και πως πλέον δεν υπάρχει κίνδυνος στην περιοχή.
2 Η περιοχή της Θήβας με σεισμική δραστηριότητα από τα τέλη του 2020 και με το ρήγμα να παρουσιάζει αρκετές διαφορές σε σχέση με αυτό της Κρήτης καθώς το φαινόμενο «έσβηνε» και επανερχόταν ανά μερικούς μήνες, έχει μέχρι στιγμής καταγράψει υψηλότερο σεισμό 4,6 Ρίχτερ και έχει συγκεντρώσει τα τελευταία 24ωρα το ενδιαφέρον των επιστημόνων με ειδικό κλιμάκιο που μετέβη στην περιοχή τις προηγούμενες μέρες. Οι επιστήμονες πάντως είναι επιφυλακτικοί στο να συγκρίνουν τα δύο ρήγματα σε Κρήτη και Θήβα μεταξύ τους, υπογραμμίζοντας ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές που δεν μπορούν να λειτουργήσουν ως «οδηγός» για την πρόβλεψη ενός νέου ισχυρού σεισμού.
3 Η περιοχή μεταξύ Νισύρου και Τήλου επίσης εντός των καλοκαιρινών μηνών κατέγραψε ισχυρή σεισμική δραστηριότητα με περίπου 1.500 σεισμούς με τον μεγαλύτερο να είναι 5,7. Οπως και στην περίπτωση της Θήβας, οι ειδικοί δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο μεγαλύτερου σεισμού στην περιοχή. Δεν έχουν προχωρήσει όμως σε πόρισμα, όπως στην περίπτωση της Θήβας, για επικαιροποίηση του σχεδίου «Εγκέλαδος», καθώς το επίκεντρο δεν «φοβίζει» τόσο τους σεισμολόγους για τραγικές συνέπειες από έναν ισχυρό σεισμό. Παρ’ όλα αυτά, η περιοχή κοντά στη Νίσυρο βρίσκεται στο μικροσκόπιό τους.
Σεισμός: Πρόληψη μπορεί να λειτουργήσει
Η μελέτη της σεισμικής δραστηριότητας των παραπάνω περιοχών μπορεί να λειτουργήσει προληπτικά για τη σωστή προετοιμασία από τις τοπικές αρχές, ώστε να περιορίσουν κατά το δυνατόν τις τραγικές συνέπειες ενός ισχυρού σεισμού. Η ενημέρωση των πολιτών για την προστασία τους σε περίπτωση σεισμού, η επικαιροποίηση των σχεδίων έκτακτης ανάγκης και έργα όπως οι διαδικασίες καθαίρεσης επικίνδυνων τμημάτων σε κτίρια που μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και στην απώλεια ανθρωπίνων ζωών είναι μερικά από τα σημαντικότερα βήματα που θα πρέπει να γίνουν από τις τοπικές αρχές στην περίπτωση που λάβουν ειδοποίηση ότι βρίσκονται σε φάση αυξημένου κινδύνου.
Αυτοψία στο ηφαίστειο της Νισύρου
Το εντυπωσιακό φαινόμενο με τις τεράστιες τρύπες που εμφανίστηκαν στη Νίσυρο προκάλεσε τεράστιο ενδιαφέρον στην κοινή γνώμη, αλλά δεν ήταν κάτι που παραξένεψε τους επιστήμονες. Πολλοί ήταν εκείνοι που αρχικά θεώρησαν ότι η καθίζηση του εδάφους οφείλεται στο ηφαίστειο αλλά σύμφωνα με τον ηφαιστειολόγο δρ. Γεώργιο Βουγιουκαλάκη, ο οποίος, με κλιμάκιο της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών & Μεταλλευτικών Ερευνών, επισκέφθηκε το νησί τον χειμώνα, οι καθιζήσεις αυτές δεν σχετίζονται με επαναδραστηριοποίηση του ηφαιστείου, που τελεί εν υπνώσει.
Βροχοπτώσεις
Συγκεκριμένα ο κ. Βουγιουκαλάκης επισήμανε ότι το γεωλογικό φαινόμενο οφείλεται στις έντονες βροχοπτώσεις που είχε το νησί, τους μήνες Δεκέμβριο και Ιανουάριο. «Το 1995-1997 είχαμε μια ηφαιστειακή κρίση όταν εξαιτίας χιλιάδων μικρών σεισμών το ηφαίστειο προσπάθησε να επαναδραστηριοποιηθεί αλλά δεν τα κατάφερε. Το 2001 εμφανίστηκε μια ρωγμή και ανησυχήσαμε τότε αλλά μετά τις παρατηρήσεις και τις μετρήσεις που κάναμε διαπιστώσαμε ότι δεν είχε να κάνει με την ενεργοποίηση του ηφαιστείου. Η περιοχή έχει πολύ δυνατό γεωθερμικό πεδίο, μέσα στην καλντέρα και στον πυθμένα, όπου κυκλοφορούν υδροθερμικά ρευστά τα οποία είναι όξινα, κάτι σαν υγρά μπαταρίας. Αυτά τα οξέα διαλύουν τα πετρώματα και δημιουργούν κενά. Οταν έχουμε μεγάλες βροχοπτώσεις συμβαίνει ένα κομμάτι από ιζήματα να βυθίζονται».
Οι τρύπες αυτές που μπορεί να έχουν βάθος από λίγα εκατοστά έως και
δέκα μέτρα δεν βρίσκονται σε περιοχή όπου υπάρχει οποιαδήποτε οικονομική
δραστηριότητα και για τον λόγο αυτό δεν υπάρχει κίνδυνος για τους
κατοίκους. Αυτοί που θα πρέπει να προσέχουν είναι κάποιοι κτηνοτρόφοι
που έχουν τα ζώα τους εκεί, τα οποία μπορεί να πέσουν μέσα, όπως έχει
γίνει δυο φορές», είπε ο κ. Βουγιουκαλάκης.
Το κλιμάκιο της ΕΑΓΜΕ, αποτελούμενο από τους δρ. Γ. Βουγιουκαλάκη,
ηφαιστειολόγο, προϊστάμενο του Τμήματος Φυσικών Κινδύνων, και τους Κ.
Κοντοδήμο, υδρογεωλόγο του ιδίου τμήματος, επισκέφθηκε και μελέτησε την
εξέλιξη των φαινομένων ρηγμάτωσης και βύθισης των ιζημάτων πλήρωσης του
πυθμένα της καλντέρας Νισύρου και στην περιοχή Λακκί.
