ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ
ΛΥΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 11/06/2018
ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ
ΚΕΙΜΕΝΟ
Σ Δικό μας λοιπόν έργο,
είπα εγώ, των ιδρυτών της πολιτείας ( είναι) να αναγκάσουμε τις εξαιρετικές
φύσεις να φτάσουν στο μάθημα που προηγουμένως είπαμε ότι είναι το ανώτερο,
δηλαδή και να δουν το αγαθό και να ανέβουν εκείνο τον ανηφορικό δρόμο, και,
αφού ανέβουν και δουν αρκετά, να μην τους επιτρέπουμε αυτό που τώρα
επιτρέπεται.
Γ Και ποιο είναι αυτό;
Σ Το να μένουν συνεχώς
εκεί ψηλά , είπα εγώ, και να μην θέλουν πάλι να κατέβουν κοντά σ» εκείνους τους
δεσμώτες, ούτε να παίρνουν μερίδιο από τους κόπους και τις τιμές εκείνων , είτε
είναι μικρότερης είτε μεγαλύτερης σημασίας.
Γ Έπειτα, είπε, θα
αδικήσουμε αυτούς και θα τους κάνουμε να ζουν χειρότερα, ενώ είναι δυνατόν σ’ αυτούς να ζουν καλύτερα;
Β.1. Ο Πλάτων αναφέρεται στο
« αγαθόν» και στην πορεία κατάκτησής του από τον δεσμώτη που έχει πλέον
απελευθερωθεί. Το προνόμιο να αντικρύσουν το αγαθόν έχουν μόνο οι
εξαιρετικές φύσεις , οι προικισμένοι άνθρωποι με υψηλή εφυΐα , οξύτητα
πνεύματος και ψυχικές δυνάμεις, γιατί μόνον αυτοί μπορούν να κατακτήσουν το « μέγιστον μάθημα», τη γνώση της αλήθειας
που οδηγεί όχι μόνο στη γνώση αλλά και στην ηθική και δίκαιη πράξη. Αυτός ο
φιλόσοφος δηλαδή που φτάνει στη θέαση του αγαθού, δεν είναι μόνο σοφός αλλά και
δίκαιος και ενάρετος και ηθικός και επομένως είναι ο πλέον κατάλληλος να
διοικήσει την ιδανική πολιτεία. Το «αγαθόν»
πάντως είναι το «είναι» και ό, τι διατηρεί το «είναι», η τάξη, ο κόσμος, και η ενότητα που διαπερνά και
συνέχει την πολλαπλότητα, ό, τι παρέχει
την αλήθεια και την επιστήμη. Η δε έκφραση «αυτό
το αγαθόν» δηλώνει την ύψιστη αρχή και την πηγή του
όντος και της γνώσης. Το αγαθό αυτό μπορεί να το προσεγγίσει και να το θεαθεί
ο άνθρωπος όχι με τις αισθήσεις αλλά με τη νόηση. Το απαρέμφατο
«αφικέσθαι» δηλώνει τη θέαση του
αγαθού από τις βέλτιστες φύσεις μετά από κοπιαστική πορεία, επίπονη και
χρονοβόρα εκπαίδευση. Ο τύπος «ιδειν» δηλώνει
την ολοκλήρωση αυτής της πορείας , τη μετάβαση από την άγνοια και την αμάθεια
στη γνώση και τη θέαση του αγαθού. Αξίζει να τονιστεί πως ο τύπος «ιδειν» δηλώνει όχι την αίσθηση της
όρασης αλλά την πνευματική θέαση του αγαθού μέσω της νόησης. Η
πορεία για τη θέαση είναι ανηφορική ( αναβηναι),
τραχεία και επίπονη. Απαιτεί αγώνα και μεγάλη προσπάθεια και γι αυτό ο Πλάτων
χρησιμοποιεί τύπους του ρήματος αναβαίνω. Η ανοδική αυτή πορεία σημαίνει την
άνοδο από το σκότος της άγνοιας στο φως της γνώσης που ανυψώνει τον άνθρωπο σε
νοήμονα ύπαρξη με γνώση και ήθος. Η ανοδική πορεία συμβολίζει την ψυχική,
πνευματική και ηθική ανάταση του ανθρώπου που επιτυγχάνεται με την παιδεία.
Β.
2. Ο Πλάτων στην «Πολιτεία» αναφέρεται στους
νόμους γιατί η ιδανική πολιτεία οφείλει να είναι δίκαιη, αλλιώς δεν είναι ιδανική. Έτσι,
ο Σωκράτης αντικρούοντας την
ατομοκεντρική άποψη που εκφράζει λίγο πιο πάνω ο Γλαύκων τονίζει πως σκοπός του
Νόμου είναι η ευδαιμονία όλης της πόλης και όχι μιας μόνο ομάδας πολιτών , όπως
ισχυρίζεται ο Γλαύκων . Ο Σωκράτης θεωρεί ότι το γενικό καλό, το κοινό συμφέρον
της οργανωμένης πολιτείας έχει προτεραιότητα και αυτός είναι ο σκοπός του
Νόμου: να επιβάλλει το κοινό συμφέρον.
Ο Νόμος προσπαθεί να επιτύχει το κοινό
καλό με τρεις τρόπους:
α)
με την κοινωνική συναρμογή των πολιτών και την κοινωνική συνοχή: «συναρμόττων τους πολίτας πειθοι τε και
αναγκη» . Όπως στην ψυχή η αρμονία επιτυγχάνεται από την υποταγή του
κατώτερου μέρους στο ανώτερο ( το επιθυμητικόν στο θυμοειδές), έτσι και στην
πόλη οι πολίτες οφείλουν να ενεργούν μέσα στα πλαίσια και στις αρμοδιότητές
τους , να ασχολούνται με αυτό που είναι ικανοί και εκπαιδευμένοι και να
συμμορφώνονται προς τις υποδείξεις των εμπειρότερων, των σωφρονέστερων, δηλαδή
των φιλοσόφων – βασιλέων. Αν αυτό συμβεί τότε εξασφαλίζεται στην πόλη συνοχή
και αρμονία κι έτσι επιτυγχάνεται ο στόχος
που είναι η ευδαιμονία των πολιτών. Ο Νόμος στην προσπάθειά του να
επιτύχει το σκοπό του χρησιμοποιεί την πειθώ και τη βία. Η πειθώ απευθύνεται
στους πεπαιδευμένους πολίτες οι οποίοι πείθονται μέσω των λογικών
επιχειρημάτων, των υγιών προτύπων και μέσω της εκπαίδευσης να παραμερίσουν το
προσωπικό τους συμφέρον και να προσφέρουν στο κοινωνικό σύνολο. Αντίθετα, η βία
που δηλώνει τον εξαναγκασμό ή καταναγκασμό απευθύνεται στους πολίτες που δεν
πείθονται με το λόγο αλλά συμμορφώνονται μέσα από ένα σύστημα ποινών και
κυρώσεων που τους επιβάλλεται. Αυτό, βέβαια, δε σημαίνει πως ο Νόμος
επιβάλλεται σκληρά , τυραννικά κι αυταρχικά , εξοντώνοντας τους πολίτες , αλλά
προσπαθεί να συμμορφώσει τον « άπειρον αληθείας όχλον» που πολυπραγμονεί και
δεν συνεισφέρει στην κοινωνική αρμονία.
β)
οικονομική λειτουργία του Νόμου: «ποιών μεταδιδόναι… ωφελείν». Ο Νόμος
επιβάλλει τον καταμερισμό της εργασίας, ώστε ο κάθε πολίτης να προσφέρει
ανάλογα με την τάξη στην οποία ανήκει, στην πόλη αυτό που μπορεί. Βέβαια, η
κάθε τάξη οφείλει να κινείται μέσα στα αυστηρά πλαίσια που της έχουν τεθεί,
καθώς ο Νόμος δεν επιτρέπει στον κάθε πολίτη να ενεργεί εκδηλώνοντας την προσωπική
του βούληση ( ουχ ίνα αφιή τρέπεσθαι όπη έκαστος βούλεται), ούτε να αποσκοπεί
στην ικανοποίηση των ατομικών του αναγκών. Αντίθετα, ο Νόμος επιβάλλει στους
πολίτες να υπηρετούν τις ανάγκες του κοινωνικού συνόλου, με σκοπό το κοινό
όφελος. Έτσι, τις σχέσεις των πολιτών πρέπει να διέπουν η αλληλεγγύη , η αλληλοπροσφορά, η
συνεργασία, καθώς με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται η συνοχή της κοινωνίας.
γ ) η παιδαγωγική και πολιτική λειτουργία του Νόμου: «εμποιών».
Ο Νόμος διαπλάθει αγαθούς πολίτες, ικανούς να διατηρούν τη συνοχή
στις πόλεις, καλλιεργώντας την κοινωνική τους συνείδηση και προάγοντας την
πολιτική τους κοινωνικοποίηση με αποτέλεσμα οι πολίτες να είναι σε θέση να
συνειδητοποιήσουν και να υπηρετήσουν το κοινό συμφέρον, υποτάσσοντας την ατομικότητα
στη συλλογικότητα.
Β. 3 1- Κέφαλος, 2- χορός, 3- εκδιώχθηκε κακήν
κακώς από το νησί, 4- επωμίζονται στρατιωτικά και διοικητικά καθήκοντα, 5 –
Δημοκρατία.
Β. 4. α .
αφικέσθαι = ανικανοποίητος, είπον = ρήμα,
ιδειν = ιδέα, μεταδιδόναι =
παράδοση
Β. 4. β .
·
Ο σύγχρονος άνθρωπος δίνει μεγάλη
σημασία στα καταναλωτικά αγαθά.
·
Μερικές ασθένειες προκαλούν στον ασθενή αφόρητους
πόνους.
·
Πολλοί πολίτες κατηγορούν τους
σύγχρονους πολιτικούς ως φαύλους.
ΑΔΙΔΑΚΤΟ
ΚΕΙΜΕΝΟ : Αριστοτέλους Ρητορική, Α 1-2
Γ.1. Η
ρητορική βρίσκεται σε αναλογική σχέση με τη διαλεκτική: και οι δυο τους
ασχολούνται με θέματα που, κατά κάποιο τρόπο, αποτελούν μέρος των γνώσεων όλων
των ανθρώπων και δεν ανήκουν στο περιεχόμενο μιας συγκεκριμένης ειδικής
επιστήμης. Αυτός είναι και ο λόγος που όλοι, λίγο πολύ, οι άνθρωποι ασκούν και
τη μία και την άλλη. Όλοι, πράγματι, ως έναν βαθμό, οι άνθρωποι δοκιμάζουν και
να κριτικάρουν ή να υποστηρίξουν ένα επιχείρημα και να υπερασπιστούν τον εαυτό
τους ή να γίνουν κατήγοροι. Μόνο που οι περισσότεροι άνθρωποι τα κάνουν όλα
αυτά άλλοι στην τύχη και άλλοι από μια συνήθεια/ικανότητα που την απέκτησαν με
άσκηση. Από τη στιγμή όμως που και οι δύο αυτοί τρόποι είναι δυνατοί, είναι
φανερό ότι τα πράγματα αυτά μπορούν να γίνουν και με την εφαρμογή μιας ορισμένης
μεθόδου. Μπορούμε, πράγματι, να ψάξουμε με το μυαλό μας και να βρούμε γιατί
κάποιοι πετυχαίνουν ενεργώντας από συνήθεια και άλλοι ενεργώντας στην τύχη·
όλοι τότε θα βρεθούμε σύμφωνοι ότι αυτού του είδους η διερεύνηση είναι, στην
πραγματικότητα, το έργο μιας τέχνης.
Γ. 2. α.
αφωρίσθη, υπόσχες, πλείσταις , δρώντων,
Γ. 2. β. τά δε τοιαυτα (περισπωμένη) ήδη πας (
περισπωμένη) αν ομολογήσαι ( ομολογήσειε) τεχνων ( περισπωμένη) έργα είναι.
Γ. 3. α. διαλλεκτική = δοτική
αντικειμενική στη λέξη αντίστροφος, εξετάζειν
= αντικείμενο στο ρήμα εγχειρουσιν, θεωρειν
= υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα
ενδέχεται έργον = κατηγορούμενο στη λέξη τοιούτον
από το συνδετικό ρήμα είναι.
Γ. 3. Β.
δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση . Εκφέρεται με οριστική δηλώνει αντικειμενική
αιτιολογία.
Γ. 3. γ των μεν πολλών = γενική διαιρετική από τη λέξη οι μεν
Εική= δοτικοφανές επίρρημα του τρόπου στο
δρώσιν, ταύτα = σύστοιχο αντικείμενο
στο ρήμα δρώσιν, διά συνήθειαν = εμπρόθετος
προσδιορισμός της αιτίας.
