Η λαϊκή μούσα δεν παράλειψε να υμνήσει την αυτοθυσία των ηρωικών Ζαχολιτών πολεμιστών και ιδίως τον Καπετάνιο της Ζάχολης Παναγιωτάκη Γεραρή κατά η μάχη των Μαυραλιθαρίων
Τα παρακάτω δημοτικά τραγούδια αναφέρονται στη μάχη των Μαυραλιθαρίων , την νίλα του στρατού του Δράμαλη και τον Καπετάνιο της Ζάχολης Παναγιωτάκη Γεραρή
ΣΤΑ ΕΧΤΕΝΗΣ ΤΑ ΠΛΑΓΙΑ
Τι αχλοβόι γίνεται
στης Εχτενής τα πλάγια
στη Κουρια, στις Ψωροσπηλιές
και στα Μαυραλιθάρια
Πολλά τουφέκια αφογκρώ
αντιλαλάν οι ράχες.
βροχή τα βόλια πέφτουνε
τους Τούρκους ξολοθράνε.
Γεραρή Παναγιωτάκη τον λέν τον καπετάνιο
βάρα βάρα καπετάνιο βαρα κι ας πεθάνω
Του Δράμαλη τ΄απομεινάρια
λείωνουνε στα Μαύρα Λιθάρια
Άντε καημένη Ζάχουλη
που έγινες βιργιάνη
ο καπετάνιος να΄ναι καλά
πάλι σε ξαναφτιάνει
----------------------------
Ήρθαν παράρθαν οι καιροί
παράρθαν και τα χρόνια
φυλά αδελφός την αδελφή
κουμπάρος την κουμπάρα
φυλά κι ο Σπύρος Βυζάς
την καπετανοπο'υλα
-----------------------------
ΣΤΑ ΜΑΥΡΑ ΛΙΘΑΡΙΑ (Του Δράμαλη τ’ απομεινάρια)
Που πας ρε Βοϊδοδράμαλη
κονιαροπατημένε;
- Πάω να μαζώξω ζαερέ,
να κάψω και τη Ζάχολη
να κάψω την Ακράτα,
να χύσω αίμα κλέφτικο
να διώξω τους μουρτάτες
- Τώρα να ιδείς τον πόλεμο,
το κλέφτικο ντουφέκι,
πώς πολεμάει ο Πετμεζάς
και ο καπετάν Σωτήρος,
Πώς σείεται και βογκάει η γης,
σαν πολεμά ο Σολιώτης
και ο καπετάν ο Γεραρης
μ΄ όλα τα παλλικάρια.
Πικρό γιουρούσι έκαναν,
πικρό φαρμακωμένο,
μπροστά τους παν σαν πρόβατα
σαν τα παλιογελάδια
Του Δράμαλη τ’ απομεινάρια
λειώσαν στα Μαύρα τα Λιθάρια.
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΠΑΛΛΙΚΑΡΙΟΥ ( μοιρολόι )
- Θέλετε ν΄ακούστε κλάματα,
δάκρυα και μοιρολόγια
περάστε από τη Ζάχολη
κι από τον Άγιο Γιώργη.
Εκεί θ΄ ακούστε κλάματα,
δάκρυα και μοιρολόγια
Να δείτε την Πασιόπλαινα
τον άντρα της πως κλαιει,
σαν έμαθε πως έπεσε
στα Μαύρα τα Λιθάρια.
Αγνάντα βγηκε κι έκατσεν,
τους ¨Ελληνες ρωτάει:
- Μην είδατε το Γιώργη μου
τον δόλιο μου τον αντρα,
σε τι ταμπούρια πολεμά,
σε ποια βαθιά λαγγάδια
- Στα Μαύρα τα Λιθαρια πήγανε
τους Τούρκους καρτεράνε
Επιάσανε τον πόλεμο
απ΄την αυγή ως το βράδυ/
- Κι ο Γεραρής εφώναξε
κι ο καπετάνιος λέει;
Φυλάξου Γιώργη
κι ερχονται οι Τούρκοι
κατά σένα,
ΚΙ ο Γιώργης δεν τον άκουσε
κι οι Τούρκοι τον σκοτώσαν.
Όσοι είστε φίλοι κλάψετε
και σεις καλά παιδιά μου,
ο Γιώργης μου σκοτώθηκε,
τ΄ άξιό μου παλληκάρι,
τον κλαίνε χώρες και χωριά
κι όλοι οι Ζαχολίτες
ΠΗΓΉ: ΙΣΤΟΡΙΑ & ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
ΤΗΣ ΖΑΧΟΛΗΣ
+ΝΙΚΟΛΑ0Υ Γ. ΠΑΠΑΝΔΡΕΑΔΗ
ΙΕΡΕΩΣ
1973
