Γράφει
ο Χρήστος Α. Κατσαρός (Chris
Sintiki)
Από
τη στιγμή που άνθρωπος αποφάσισε να ζήσει οργανωμένα σε οικισμούς ασχολήθηκε
και με τη γη. Ο μύθος θέλει τη θεά Δήμητρα ή Δημάτερ (Γαία μάτερ, δηλαδή Γη
μητέρα) να διδάσκει τη γεωργία στους θνητούς. Η σπορά κι θερισμός λοιπόν μαζί
με την κτηνοτροφία αποτέλεσαν την πρώτη ενασχόληση του ανθρώπου από την εποχή
που πέρασε από το στάδιο του κηνυγού και του τροφοσυλλέκτη στο στάδιο του
παραγωγού.
Ο
Ιούνιος ήταν ο κατεξοχήν μήνας του θερισμού γι αυτό ο λαός τον ονομάζει και
θεριστή ενώ ο Ιούλιος ονομάζεται και αλωνάρης γιατί ήταν ο μήνας του
αλωνίσματος.
Στο
διάβα των χρόνων πολλά άλλαξαν, αλλά κυρίως ο τρόπος με τον οποίο οι γεωργικές
εργασίες διεκπεραιώνονται. Μέχρι και την δεκαετία του ’50-και σε κάποιες
απομακρυσμένες περιοχές έως και την δεκαετία του ’60- ο θερισμός γινόταν
χειρωνακτικά, και τα στάχια συλλέγονταν με τα χέρια ή με δρεπάνι ή στην
καλύτερη περίπτωση με πατόζα[1]
και δένονταν σε δεμάτια για να συλλεχθεί ο καρπός.
Σήμερα
που ο βιομηχανικός τομέας έχει εξελιχθεί ιδιαιτέρως είναι φυσικό να έχει επηρεάσει και τον
αγροτογεωργικό τομέα. Έτσι το θέρισμα και το αλώνισμα γίνονται με τη βοήθεια
θεριζοαλωνιστικών μηχανών που διαθέτουν ακόμα και κλιματισμό για τις μεγάλες ζέστες
του καλοκαιριού. Η θεριζοαλωνιστική
μηχανή είναι αγροτικό όχημα που εκτελεί ταυτόχρονα τον θερισμό και
το αλώνισμα. Χρησιμοποιείται για την συγκομιδή σιτηρών, σιναπιού, καλαμποκιού, ηλίανθου, φασολιών και άλλων αγροτικών καρπών.
Αν
όμως τα μηχανικά μέσα έχουν κάνει ευκολότερο και γρηγορότερο το έργο των
αγροτών, ωστόσο ο αστάθμητος παράγοντας του καιρού που μπορεί να επιφέρει
ζημιές στον καρπό παραμένει ως ένα σημείο ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την παραγωγή.
Η
Λιβαδιά Σερρών - από όπου και τα βίντεο του θεριζοαλωνισμού με χειριστή της
μηχανής τον Γιώργο Τσαλκιτζή- αποτελεί μια αγροτική περιφέρεια της Κεντρικής
Μακεδονίας στις όχθες της λίμνης Κερκίνης με τη μεγαλύτερη πεδιάδα από
αγροτεμάχια 18.000 τ.μ. στην επαρχία Σιντικής Σερρών. Ο πληθυσμός της κατεξοχήν
αγροτικός ασχολείται με την καλλιέργεια
σιταριού , μηδικής, καλαμποκιού, καπνού, λούπινων, ηλιόσπορων,
ζαχαρότευτλων κ.α.
Στα
βίντεο που ακολουθούν φαίνεται στο πρώτο πώς ένα χωράφι μπορεί να είναι σε καλή
κατάσταση μετά από βροχή εάν το αλώνισμα γίνει σε σύντομο χρονικό διάστημα ενώ
στο δεύτερο πώς το χρονικό διάστημα λίγων ημερών μπορεί να επηρεάσει την
ποιότητα του αλωνίσματος επί τω χείρω.
Αλώνισμα
στο κάμπο της Λιβαδιάς Σερρών 21.06.2016 (Α) https://youtu.be/ZHZV5W0Q_0o
Αλώνισμα
στο κάμπο της Λιβαδιάς Σερρών 21.06.2016 (Β) https://youtu.be/OvBF-Ys9UKI
Αλώνισμα
στο κάμπο της Λιβαδιάς Σερρών 25.06.2016 https://youtu.be/AxWCZXbuXg4
Καθώς
θέριζαν, για να περνάει ευχάριστα η ώρα, έλεγαν διάφορα χωρατά και
τραγούδια:
Τραγούδι που το λέγαν το δειλινό λίγο πριν το
τέλος της δουλείας τους στο χωράφι την περίοδο του θερισμού:
-
Το πούσαν ήλιεμ κι άργησες
κι
αργείς να βασιλέψεις
σε
βλαστημάει η εργατιά
που
πολεμάει στα ξένα.
-
Εγώ λέγα μανούλα μου
να
μη μου το ρωτήσεις
κι
τώρα που με ρώτησες
θα
σε το μολογήσω.
Να
δεις το θάμα που είδα
αυτή
όλη τη μέρα
συμπεθεριάζει
ο βασιλιάς
με
σκύλινο κεφάλι
σφάζει
παιδιά αντί γί αρνιά
μανάδες
προβατίνες
σφάζει
της χήρας τον ιγιό
στον
Τούρκο παιδεμένος
και
πήρε τα ζιγέρια του
στον
μάγειρα τα πάει
να
μάγειρα μαγέρεψε
αλαφινό
τζιγέρι
καίβαλε
χούφτα κύμινο
και
χούφτα το πιπέρι
και
χούφτα νάναι ζάχαρη
να
γλυκαθεί να φάει
την
πρώτη βούκα βούτηξε
κι
αυτό το λόγο λέει
-αν
είσαι σκύλα φάγε με
κι
αν είσαι μάνα μ΄ άσε με.
Η ΓΡΑΦΙΔΑ ΤΗΣ ΣΙΝΤΙΚΗΣ
[1] Η πατόζα, δεν ήταν
αυτοκινούμενη, αλλά σταθερή αλωνιστική μηχανή σε ένα σημείο. Εκεί οι γεωργοί αφού
μετέφεραν τα δεμάτια σε ένα ανοιχτό χώρο, τα έριχναν μέσα στη
μηχανή και από το ένα σημείο έβγαινε το σιτάρι και από το άλλο το άχυρο. Αυτό
ξεκούρασε αρκετά τους γεωργούς, αλλά η μεταφορά των δεματιών από τα χωράφια δεν
ήταν μόνο κουραστική αλλά οι γεωργοί έπρεπε να έχουν ΄στη διάθεσή τους και
πολλά μουλάρια, άλογα,όνους ή βόδια ή
κάρα.
