Οινοτουρισμος: εναλλακτικός και προσοδοφόρος. Η περίπτωση της Νεμέας

Άρθρο του Αναστασίου Λυμπερίου*

Ο οινοτουρισμός ανήκει στη κατηγορία των εναλλακτικών μορφών τουρισμού και οποίος προσφέρει τη δυνατότητα γνωριμίας µε την τεράστια γεωγραφική ποικιλομορφία, την πλούσια τοπική αρχιτεκτονική, την πολιτιστική και γαστρονομική παράδοση της χώρας μας.        

Σήμερα ο οινοτουρισμός είναι εξαιρετικά ανεπτυγμένος σε όλες τις οινοπαραγωγές χώρες του κόσμου. Είναι το είδος του τουρισμού που ο σκοπός του περιλαμβάνει τη γεύση, την κατανάλωση ή και την αγορά του κρασιού.  Δεν είναι µόνο οι «Δρόμοι του Κρασιού» ούτε µόνο τα  επισκέψιμα οινοποιεία, αλλά µια σύνθετη και πολλαπλή επιχειρηματικότητα. Το οινοποιείο σαν επιχείρηση δεν θα πρέπει να είναι απομονωμένη  αλλά να συνδέεται µε τον τουρισμό και τα τοπικά αξιοθέατα, καθώς και µε την πολιτιστική κληρονομιά που έχει κάθε τόπος.

Η Ελλάδα, με ιστορία αιώνων στην καλλιέργεια της αμπέλου και διεθνή φήμη για πολλές από τις ποικιλίες και τα κρασιά της, συγκεντρώνει πολλά στοιχεία δυνητικού οινοτουριστικού ενδιαφέροντος. Από τις πιο χαρακτηριστικές περιοχές της χώρας είναι ο Νομός Κορινθίας και ιδιαίτερα η περιοχή της Νεμέας, με  φυσικές ομορφιές, χαρακτηριστικά τοπικά προϊόντα και κουζίνα, μουσεία και αρχαία μνημεία, στοιχεία ευεργετικά για μια διεθνούς επιπέδου προοπτική ανάπτυξης του οινοτουρισμού στην περιοχή.  

Σε άλλες χώρες, όπως στην Καταλονία της Ισπανίας, έχουν αρχίσει να διαφημίζουν και να προωθούν τον οινοτουρισμό μόλις από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, ως αντίβαρο - εναλλακτική μορφή τουρισμού, εκτός του «προτύπου» τουριστικού προϊόντος δηλαδή της «τουριστικής αξιοποίησης» της ακτογραμμής  της που είναι γνωστή η Ισπανία διεθνώς.           

Ο οινοτουρισμός έχει αυξηθεί σημαντικά κατά την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα. Υπολογίζεται διεθνώς ότι περίπου 80 εκατομμύρια ταξιδιώτες που κάνουν ταξίδια αναψυχής έχουν ασχοληθεί με δραστηριότητες που σχετίζονται με τη μαγειρική και το κρασί.

           

Ποια είναι συνοπτικά η σημαντική συμβολή του οινοτουρισμού στην περιφερειακή ανάπτυξη;

1.Βοηθά και στηρίζει την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας και την αύξηση της κίνησης των τοπικών επιχειρήσεων.

2.Συνδέει την τουριστική οικονομία και το πολιτισμό.

3.Μπορεί να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για συνέργειες σε παράλληλες τοπικές επιχειρηματικές δραστηριότητες και να δημιουργήσει θέσεις εργασίας.

4.Μπορεί να ενδυναμώσει την πολιτιστική ταυτότητα και τα ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά που συνθέτουν την εικόνα μιας περιοχής.

5.Μπορεί να αποτελέσει     εναλλακτική   πηγή   εισοδήματος για       τους αμπελοκαλλιεργητές.

6.Επιτυχάνει τη δραστική σύνδεση του πρωτογενή τον τριτογενή, με ιδιαίτερα θετικά         αποτελέσματα.

Αποτελεί  μια σύνθετη οικονομική δραστηριότητα σε συνεχή εξέλιξη και σε συνεχή διαδικασία ενσωμάτωσης της καινοτομίας, καθώς συνδυάζει και περιλαμβάνει τη γεωργία, τη βιομηχανία, την έρευνα αλλά και την παροχή υπηρεσιών, δεδομένου ότι η δραστηριότητα έχει εξαπλωθεί πλέον και στον τουρισμό.

Αν και στο εξωτερικό η ανάπτυξη του οινοτουρισμού βρίσκεται ήδη σε ένα ώριμο στάδιο, στην Ελλάδα -παρά την υστέρηση ανάπτυξης του τομέα αυτού- αποτελεί ένα εξαιρετικής δυναμικής τουριστικό προϊόν και ευτυχώς μέχρις στιγμής έχουν γίνει κάποια αξιόλογα βήματα.      

Είναι προφανές, λοιπόν, πως η ανάπτυξη του οινικού τουρισμού χρειάζεται στοχευμένες στρατηγικές από το κράτος, τις τοπικές κοινωνίες και τους επιχειρηματίες ιδιαίτερα σ αυτή τη δύσκολη οικονομική συγκυρία. Οι χώρες που πρωτοπορούν στον τομέα αυτό, παρέχουν χρηματοδότηση υποστηρίζοντας δράσεις για την ανάπτυξη ειδικών χώρων, ξενοδοχειακών μονάδων, εστιατορίων, οινικών διαδρομών και άλλων στοιχείων υποδομής για την προώθηση του οινοτουρισμού. Η Αυστραλία, η Ισπανία και ο Καναδάς αποτελούν τέτοια απτά παραδείγματα χωρών που έχουν διαμορφώσει αυτού του είδους τις στρατηγικές.                                                           

Για να μπορέσουμε να ασχοληθούμε με τη διαμόρφωση μιας οινοτουριστικής κουλτούρας με αποδέκτες όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές  πρέπει καταρχήν να προσδιορίσουμε τα οφέλη και τα πλεονεκτήματα του αναπτυσσόμενου οινοτουρισμού.

Ο αυξημένος οινοτουρισμός μπορεί, επίσης, να βοηθήσει ευρύτερα στην ανάπτυξη νέων δεσμών με το εμπόριο οίνου, καθώς και να ενισχύσει την οικονομία των τοπικών κοινωνιών, αυξάνοντας τα έσοδα των εστιατορίων, των ξενοδοχείων και τις προοπτικές απασχόλησης. Παράλληλα, σημαντική είναι η συμβολή του οινοτουρισμού στη βιώσιμη ανάπτυξη και την προοπτική διασφάλισης και ανάδειξης του τοπίου αλλά και στη προστασία του περιβάλλοντος.

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι, η αύξηση του οινικού τουρισμού απαιτεί στενή συνεργασία και εταιρική σχέση όλων των εμπλεκομένων και αποτελεί μεγάλη πρόκληση για την τοπική αυτοδιοίκηση και την κοινωνία γενικότερα. Όλα αυτά προϋποθέτουν σύμπνοια απόψεων και σωστή συνεργασία ανάμεσα στο Κεντρικό Κράτος, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τον αµπελοοινικό κλάδο, τους κλάδους της φιλοξενίας και της εστίασης, καθώς και τους τουριστικούς πράκτορες. Ο οινοτουρισµός δεν είναι υπόθεση µόνο των οινοποιών ή των ιδιοκτητών παραδοσιακών ξενώνων, όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα στη χώρα μας.      

Σημαντικότατος ωστόσο κρίνεται ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης (Περιφέρειες και Δήμοι) στην ανάπτυξη του οινικού τουρισμού γιατί καλείται να διατηρήσει το κοινωνικό-πολιτιστικό περιβάλλον ελκυστικό, είναι υπεύθυνη για ένα μεγάλο μέρος των υποδομών που χρησιμοποιούν οι επισκέπτες της περιοχής όπως επίσης έχει ως αρμοδιότητα την προστασία και ανάδειξη του φυσικού πλούτου κάθε περιοχής.                  

Επίσης, η τοπική αυτοδιοίκηση οφείλει να συνεργάζεται µε τους ιδιοκτήτες επιχειρήσεων οινοτουριστικού ενδιαφέροντος και να τους ελέγχει για τη σωστή λειτουργία των επιχειρήσεων, σύμφωνα µε το νομοθετικό και θεσμικό πλαίσιο του κράτους, με σκοπό να προστατεύεται η υψηλή ποιότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών. Και  βέβαια  είναι  υπεύθυνη για την προβολή και την προώθηση  του  μέσα  από  την  τουριστική  επικοινωνία  που προωθεί  την κάθε  περιοχή.

Είναι υποχρέωση σήμερα, παρά ποτέ, η τοπική αυτοδιοίκηση, να ενεργοποιήσει όλες τις σχετικές δομές και εργαλεία που διαθέτει προκειμένου να αναπτύξει αυτή την εξαιρετική και πολύπλευρη θετική πρωτοβουλία για την ποιοτική ανάπτυξη κάθε οινοποιητικής περιοχής.

*ο κ. Αναστάσιος Λυμπερίου είναι Οικονομολόγος, Λογιστής Α’ Τάξης και Υποψήφιος Διδάκτωρ στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Μέλος της Συνέλευσης των Αντιπροσώπων του Οικονομικού Επιμελητήριου Ελλάδας