Η οικονομική κρίση και η ειδικότερη κατάσταση στην Ελλάδα είναι το κορυφαίο θέμα που θα βρεθεί στο επίκεντρο της συνάντησης του Αντώνη Σαμαρά με τον Μπάρακ Ομπάμα, την ερχόμενη Πέμπτη, στην Ουάσιγκτον. Με άξονα αυτό θα εξεταστούν μια σειρά ζητήματα στρατηγικού χαρακτήρα, από τα ενεργειακά και τις προοπτικές αμερικανικών επενδύσεων μέχρι τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και τα μείζονα εθνικά θέματα της Ελλάδας, στα οποία επίσης σημειώνεται κινητικότητα.
Η συνάντηση του Ελληνα πρωθυπουργού, ο οποίος θα φτάσει την Τρίτη στις ΗΠΑ, με τον Αμερικανό πρόεδρο στον Λευκό Οίκο έχει προγραμματιστεί να διαρκέσει μία ώρα. Τον Αντ. Σαμαρά στο υπερατλαντικό ταξίδι του δεν θα συνοδεύσουν υπουργοί, παρά μόνο οι στενοί συνεργάτες του, Γιώργος Μουρούτης, Χρύσανθος Λαζαρίδης, Σταύρος Παπασταύρου και ο διπλωματικός σύμβουλός του, πρέσβης, Σταύρος Βασιλόπουλος.
Η οικονομία
Η Ελλάδα αποτελεί συμβολικό και ουσιαστικό πεδίο εκδήλωσης της αντιπαράθεσης μεταξύ ΗΠΑ - Γερμανίας για τον ενδεδειγμένο τρόπο αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης. Η Αθήνα αναμένει ότι η αμερικανική οπτική -«τέλος στη μονομερή συνταγή ακραίας λιτότητας και αλλαγή του μίγματος με ενίσχυση της ανύπαρκτης σήμερα αναπτυξιακής συνιστώσας»- θα διατυπωθεί και με σαφή δήλωση-μήνυμα του Αμερικανού προέδρου.
Το γεγονός ότι η επίσκεψη του Ελληνα πρωθυπουργού γίνεται λίγες εβδομάδες πριν από τις γερμανικές εκλογές του Σεπτεμβρίου, έχει προφανή σημασία, όπως δεν ήταν τυχαία και η έλευση στην Αθήνα του Αμερικανού υπουργού Οικονομικών Τζακ Λιου, τρεις ημέρες μετά την επίσκεψη εδώ του Βόλφγκανκ Σόιμπλε. Η εξέλιξη της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα επηρεάζει την Ευρώπη στο σύνολό της και η κατάσταση της ευρωπαϊκής οικονομίας επηρεάζει τις προσπάθειες ανάκαμψης των ΗΠΑ. Η Ουάσιγκτον έχει καταστήσει σαφές ότι η Γερμανία δεν μπορεί να λειτουργεί αγνοώντας τις αμερικανικές ανησυχίες.
Το ενεργειακό
Το ενδιαφέρον των Αμερικανών σχετικά με την ελληνική οικονομία, την αναπτυξιακή προσπάθειά της και το στρατηγικό ορίζοντα εστιάζεται σε αρκετούς τομείς, με πρώτο αυτόν της Ενέργειας. Η δρομολόγηση των διαδικασιών αξιοποίησης των πιθανολογούμενων (βέβαιων πλέον μετά την έρευνα της νορβηγικής PGS) κοιτασμάτων φυσικού αερίου στο Ιόνιο και νοτίως της Κρήτης ανοίγει το δρόμο για να μπουν σε επόμενη φάση γεωτρύπανα και οι Αμερικανοί θέλουν τα δικά τους να είναι από τα πρώτα.
Με δεδομένο τον καταλυτικό ρόλο που έπαιξε η αμερικανική Noble Energy στη δυνατότητα της Κύπρου να προχωρήσει στην εκμετάλλευση του κοιτάσματος «Αφροδίτη» στο «Οικόπεδο 12», η εμπλοκή αμερικανικών εταιριών σε έρευνες στις ελληνικές θάλασσες, σε περιοχές όπου η Τουρκία δεν έχει ούτε καν πρόσχημα για να εγείρει ενστάσεις, δημιουργεί προϋποθέσεις για διεύρυνση του ενδιαφέροντός τους και σε «ευαίσθητες» περιοχές. Η παρουσία της Noble Energy στην κυπριακή ΑΟΖ υπήρξε καθοριστική για τον έλεγχο των τουρκικών αντιδράσεων. Τηρουμένων των αναλογιών είναι πρόδηλο τι επιδιώκει η Αθήνα.
Οι επενδύσεις
Οι ιδιωτικοποιήσεις βρίσκονται πάντα στην ατζέντα των Αμερικανών, το έχει υπογραμμίσει εξάλλου σαφώς ο απερχόμενος πρέσβης των ΗΠΑ Ντάνιελ Μπένετ Σμιθ, ο οποίος έχει δηλώσει: «Θέλουμε να δούμε περισσότερες αμερικανικές επενδύσεις στην Ελλάδα, αυτό που χρειάζεται η Ελλάδα σήμερα είναι να υποδεχθεί όσες περισσότερες επενδύσεις μπορεί. Και ελπίζουμε ότι οι Αμερικανοί θα διαδραματίσουν πολύ σημαντικό ρόλο τόσο στον τομέα των ιδιωτικοποιήσεων όσο και σε άλλες επενδύσεις».
Εξετάζονται επίσης οι προοπτικές αμερικανικής δραστηριοποίησης στον τραπεζικό τομέα, μετά την εκτεταμένη αναδιάρθρωση που προηγήθηκε και εν αναμονή των αποτελεσμάτων των stress tests του φθινοπώρου.
Ο πρωθυπουργός σε κλειστές συναντήσεις που θα έχει, αλλά και σε γεύμα που προγραμματίζεται με Αμερικανούς και ομογενείς επιφανείς οικονομικούς παράγοντες, θα παρουσιάσει τις αλλαγές που έχουν γίνει στην ελληνική οικονομία και θα τονίσει ότι οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες έχουν διαμορφώσει ένα τελείως καινούργιο, ελκυστικό επενδυτικό περιβάλλον, καλώντας τον επιχειρηματικό κόσμο των ΗΠΑ να στηρίξει την προσπάθεια ανάκαμψης της χώρας.
Μια πολύ σημαντική παράμετρος είναι ότι στις συζητήσεις με την αμερικανική πλευρά θα διερευνηθούν οι δυνατότητες συμβολής του χρηματοπιστωτικού συστήματος της υπερδύναμης στην κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού που αναμένεται να προκύψει από το δεύτερο εξάμηνο του 2014. Αντί δηλαδή να καλυφθεί με νέο δάνειο από την τρόικα (και νέο Μνημόνιο), να υπάρξει έξοδος στις αγορές με την «αρωγή» της Ουάσιγκτον ώστε να έχει εξασφαλιστεί ανταπόκριση από αμερικανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και να είναι επιτυχής ο δανεισμός.
Τα Ελληνοτουρκικά
Σε ό,τι αφορά τις ελληνοτουρκικές σχέσεις η συγκυρία είναι «ενδιαφέρουσα». Η ολοένα και μεγαλύτερη αυτονόμηση της Τουρκίας, η οποία διεκδικεί ρόλο περιφερειακής δύναμης, ακόμα και ερήμην του αμερικανικού σχεδιασμού και μάλιστα με απροκάλυπτα ισλαμικό χαρακτήρα, δημιουργεί δεύτερες σκέψεις στις ΗΠΑ, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών οδηγούνται σε ρήξη. Εμπιστοσύνη πάντως δεν υπάρχει και η «υπενθύμιση» του ρόλου της Ελλάδας ως «νησίδας» σταθερότητας και παράγοντα σταθερότητας είναι χρήσιμη σε μια περιοχή όπου η ρευστότητα και η στρατιωτική, πολιτική και κοινωνική ένταση είναι το κύριο χαρακτηριστικό.
Η Αθήνα προσδοκά αμερικανική βοήθεια και στον τομέα της Αμυνας με δεδομένους τους δραματικούς περιορισμούς που υπάρχουν στον αμυντικό προϋπολογισμό. Οι επαφές του υπουργού Αμυνας Δημήτρη Αβραμόπουλου με τον Αμερικανό ομόλογό του, Τσακ Χέιγκελ, προϊδεάζουν για εξελίξεις και στην αμυντική συνεργασία, στη βάση ενός «οδικού χάρτη», ο οποίος θα περιλαμβάνει από ενίσχυση της Ελλάδας σε αμυντικό υλικό μέχρι διαβουλεύσεις σε υψηλό επίπεδο για θέματα ασφαλείας και κοινές στρατιωτικές ασκήσεις. Οι αποφάσεις αναμένεται να σφραγιστούν στη συνάντηση κορυφής, ενώ οι εξελίξεις σε Συρία, Αίγυπτο και γενικά στη Μέση Ανατολή και τη Βόρειο Αφρική θ’ απασχολήσουν τη συνάντηση Σαμαρά - Ομπάμα. Είναι αυτές οι εξελίξεις που αναδεικνύουν ακόμα περισσότερο την παρουσία της Ελλάδας στην περιοχή ως «νησίδα» σταθερότητας.
Το Κυπριακό
Τα εθνικά θέματα θα τεθούν επί τάπητος στις συζητήσεις του Ελληνα πρωθυπουργού με τον Αμερικανό πρόεδρο. Το Κυπριακό, το οποίο έχει αρχίσει να «ζεσταίνεται» και πάλι με ορίζοντα επανέναρξης των συνομιλιών τον προσεχή Οκτώβριο, θ’ απαιτήσει λεπτούς χειρισμούς, καθώς οι απόπειρες επαναφοράς του Σχεδίου Ανάν με τη «βιτρίνα» ενός δήθεν άλλου σχεδίου υποκρύπτουν προφανείς κινδύνους ακύρωσης των στρατηγικών πλεονεκτημάτων που προσδίδει στη Μεγαλόνησο η εύρεση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου.
Η αύξηση του ρίσκου, που φαίνεται ν’ αποτελεί πλέον για τις ΗΠΑ η εναπόθεση των στρατηγικών σχεδιασμών τους μόνο στην Τουρκία λόγω του ισλαμικού τυχοδιωκτισμού και μεγαλοϊδεατισμού που επιδεικνύει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και της αποτυχίας της πολιτικής του σε Συρία και Αίγυπτο (όπως και των Αμερικανών), επαναφέρει μεν στο προσκήνιο τη γεωπολιτική αξία της Ελλάδας, ενέχει όμως πάντα την αρνητική πιθανότητα της παροχής ανταλλαγμάτων στην Αγκυρα, στο πλαίσιο της γνωστής (αποτυχημένης) θεωρίας εξευμενισμού της.
Το Σκοπιανό
Σε ό,τι αφορά το Σκοπιανό, είναι δεδομένη η επιδίωξη της Ουάσιγκτον να «λήξει» το θέμα της διαφοράς για την ονομασία, ώστε να προχωρήσει η ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και να «ξεπαγώσει» η ενταξιακή πορεία της στην Ε.Ε., γι’ αυτό και υπάρχει κινητικότητα ώστε να επανεκκινήσουν οι διαπραγματεύσεις αλλά σε ουσιαστική βάση. Ομως όσο η στάση της κυβέρνησης του Νικόλα Γκρούεφσκι παραμένει η ίδια, κατανοούν και οι Αμερικανοί ότι τα περιθώρια της ελληνικής πλευράς είναι εξαιρετικά περιορισμένα.
ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΑΛΑΡΡΥΤΗΣ
lkalarrytis@e-typos.com